Présentation du paratexte
- British Museum, Department of Printed Books, Alfred W Pollard, Victor Scholderer, Robert Proctor, George D Painter, British Library, et Department of Printed Books. Catalogue of Books Printed in the XVth Century Now in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees : Sold at the British Museum ..., 1963.
- D’Alessi, Fabio. « La questione dei due Seneca in epoca umanistica e il “Sermo symposicus” di Girolamo Bologni ». Quaderni veneti. 4 (1987): 47‑86.
- Goff, Frederick Richmond, Margaret Bingham Stillwell, et Bibliographical Society of America. Incunabula in American Libraries; a Third Census of Fifteenth-Century Books Recorded in North American Collections,. New York: Bibliographical Society of America, 1964.
- Martellotti, Guido. La questione dei due Seneca da Petrarca a Benvenuto. Padova: Antenore, 1972.
- Paré-Rey, Pascale, "Les éditions des tragédies de Sénèque conservées à la Bibliothèque nationale de France (XVe-XIXe s.)", in L’Antiquité à la BnF, 17/01/2018,
- Brink, C. O. Horace on Poetry: The « Ars Poetica ». Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
- Paré-Rey, Pascale, Histoire culturelle des éditions latines des tragédies de Sénèque, 1478-1878, Paris, Classiques Garnier, « Histoire culturelle » 20, 2023
Gellius Bernardinus Marmita Parmiensis eminentissimo ac humanissimo Domino Domino Guielmo de Rupeforti.
Maiores nostri quodcumque studio, industria aut uirtute consecuti fuerant.
Id omne ad usum hominum tribuebant, quibus omnibus prodesse ut suis nedum liberale officium sed fructum laborum putabant.
Quod quidem mihi, hoc tempore, faciendum esse duxi non spe aliqua compendii, sed amore et studio honestatis, ut si quid uigiliis aut bonarum artium disciplina ipse profeci, id omnibus libenter impartiri uelim.
Itaque has commentationes quas, superioribus annis, dum publice profiterer forte indigeste inconditeque, annotauimus te hortante, nunc imprimendas dedimus; qui me quasi sub alis tuis protegendum putasti, uidelicet indulgentia tua, mandato facto, uniuersim in regno serenissimi regis Francorum, ne quis post me hoc idem opus ad quartum annum imprimere praesumat; et, quod humanius est, pollicitus es mihi, si quid aeris nostri inde imminutus fuerit, id omne mihi regia pecunia resarcitum iri.
Quae res effecit ut celerius, quod tibi gratum esse duxi, aggrederer licet grande onus, quod uoluntate potius quam grauitate ac doctrina fretus, pro ornamentis tuis suscepi.
Non possum equidem tacitus praeterire quod tibi placere scio ob tuas prestantissimas uirtutes, quibus te non modo his quos nostra aetas tulit, sed his omnibus quos priscorum uolumina laudant, antepono.
Nihil est, per deos immortales, quod gratius esse debeat, aut optatius esse possit, quam de bonis bene mereri: qui de me quoquo modo meriti erunt, semper tamen meas curas et uoces habebunt.
Quamuis sciam quoque non defuturos homines, quaedam uentris animalia, qui studia nostra damnare non cessabunt, et me macerantibus linguis blacterantes inhoneste lacerabunt.
Hos mihi iudices non praepono, qui conuiuiis et lustris pernoctant, uoluptatem, luxum, aliasque sordes summum bonum expendentes.
Te, uir eminentissime, appello; tibi iudicium fero ; qui rerum litterarumque impense doctus cognoscere potes quae non in scholis decantata, neque commentariis pertrita sunt.
Quare te uehementer rogo, cum ocium furari et aliqua interstitione laxari poteris, ut haec nostra studiose legas, quae tibi quasi primitias quasdam et ingenuarum artium libamenta dedimus, ut sub tutela nominis tui quasi sub umbra ingentis arboris delitescere possent.
Id sane me audentiorem ad scribendum
fecit, non operis fidutia, ut ipse plinianam
sententiam usurpem : Multa ualde pretiosa ideo uidentur quia templis sunt dicata
1
Accessit aliud quoque, mihi non paruum leuamentum oneris mei, quod haec scripta nostra ab humanissimo uiro et reuerendo patre meo Domino Henrico Seilacii / Scilacii <...>, iuris pontificii consultissimo et insulae barbarae lugdunensis Abbate meritissimo satis probari intelligo.
Is enim, ut est fandi dulcissimus affabilissime saepius me adhortatus est ut ista ederem, quae si illi, omni probitate, modestia, integritate et rerum scientia ornatissimo, non displicuerint, eo magis spero ceteris quoque non ingrata fore.
Quare, ut legas ipsum Senecam, ita pure elaborauimus, ut breuius et uerius quam possit res ipsa tanta habeatur; multorum mendas et errata castigauimus, eo animo non ut cuipiam derogarem, sed uerum ac planum iter legentibus aperirem.
Itaque, sine uano obtrectatu, considerent omnes quantum ipsis profuerimus et tibi pariter acceptum referant, cuius causa haec ipsi excudimus.